Historisch gebied

Potsdam vanaf het water

Potsdam is indrukwekkend, zeker vanaf het water en zelfs bij zeer oppervlakkige beschouwing. Het is de hoofdstad van de deelstaat Brandenburg, waar Berlijn als afzonderlijke deelstaat binnen ligt. Frederik de Grote liet er zijn lustslot Sans Souci bouwen, en als je wilde meetellen in Pruisen kon je niet achterblijven. Veel mooie huizen dus.

Het is hier een uitgestrekt en vlak plassengebied, wat ons tot de vraag bracht wat Duitsers in vredesnaam in Friesland te zoeken hebben. Behalve wanneer je ervan houdt achthonderd zeiltjes op het Sneekermeer te zien in plaats van vier op de Wannsee.

De Wannsee, ja, de plek van de bijeenkomst van Nazikopstukken waar werd besloten tot de Endlosung, de uitroeiing van het Europese Jodendom, en die de geschiedenis is ingegaan als de Wannseeconferentie.

Conferentie, het klinkt zo georganiseerd, met protocollen, onderhandelingsdelegaties en uitruilstandpunten. Terwijl het natuurlijk een weekendje op de hei was van een stel criminele politieke avonturiers die, dronken van hun onwaarschijnlijke succes, brainstormden over wat zij nog meer konden aanrichten met de staatsmacht die zij inmiddels in handen hadden gekregen. Niks conferentie: misdadigersmeute, ook al gebeurde het in een net overheidspaleis. Dat paleis was bijvangst, maar het gaf toevallig wel aan de bijeenkomst het legitimerende cachet van een conferentie.

Dat gebeurde dus allemaal hier, in wat het zwarte gat van de Europese geschiedenis werd. Net zoals de vrijwel totale verwoesting van Berlijn, de vernietiging van de Führerbunker en de conferentie van Potsdam. Dat was wel een echte conferentie, met Stalin, Attlee en Truman. Waarbij de laatste twee natuurlijk op hun beurt heimelijk met de borst vooruit hebben gelopen over hun plotselinge rol op het wereldtoneel. Het was in politiek opzicht hetzelfde gezelschap van de conferentie van Jalta, maar op de stoel van Churchill zat Attlee en Truman op die van Roosevelt. Die hadden de oorlog niet gevochten maar kregen op de finish wel de gladiolen.

De geschiedenis hield niet op, en daar komt tijdens de verdere reis vast nog genoeg van langs. De deling van Berlijn, de blokkade en de luchtbrug, de bouw van de muur, de dramatische ontsnappingen uit het oosten, “Ich bin ein Berliner”, de Wende en de val van die Mauer, en als voorlopig eindpunt het herstel als hoofdstad van een herenigd Duitsland. 
Moge het voorlopig saai en burgerlijk blijven.