Indrukwekkende infrastructuur

De oevers van Jac. P. Thijsse

Vernieuwd en verbreed

Nieuwe sluis naast de oude

Hoe maak je van een smal kanaal een breed kanaal? Stukje bij beetje. Zo is dit kanaal het ene moment een vriendelijke provinciale vaarweg is met dotterbloemen aan de kant, waar Natuurmonumenten jaloers op zou zijn. Even verderop wordt de breedte van het kanaal met groot geweld van grondverzetmachines verdubbeld, en worden in grote bouwputten nieuwe sluizen aangelegd om kleine oude te vervangen. Die oude hebben nog gemetselde muren van bakstenen, die allemaal door metselaars zijn neergelegd; in de nieuwe is alles beton. Maar omfat de capaciteit van het kanaal wordt bepaald door het smalste stuk en de kleinste sluis, duurt het nog even voor deze investering zijn rendement oplevert.

We zitten op het Elbe-Havel-Kanal, de voortzetting van het Mittellandkanal aan de oostkant van de Elbe, en de waterverbinding van Berlijn met het westen. 

Kanaal omgelegd

De investering in infrastructuur hier is immens. Zo gingen we gisteren over de ongelijkvloerse kruising van het Mittellandkanal en de Elbe heen. Het is alsof je bij Deventer op de A1 de IJssel met zijn uiterwaarden oversteekt, alleen is de Elbe een stuk breder dan de IJssel en is dit geen verkeersbrug maar een waterbak van 900 meter lang, 90 breed en 3 diep. Hij ligt hoog boven het landschap en er gaan schepen van duizend ton overheen. Niet dat de bak daar iets van merkt, maar het geeft toch te denken.

Voor scheepvaart die van het kanaal de Elbe in wil om richting Dresden/Praag of Hamburg te gaan, zijn er twee mogelijkheden. Een is een Schiffshebewerk, een schepenlift. Je vaart een waterbak in, die met schip en al naar beneden wordt gelaten. Eigenlijk zijn het twee bakken, waarbij de ene dient als contragewicht voor de andere. Natuurlijk wel lastig als dat schip van duizend ton omhoog moet en er geen schip in de andere bak zit. Of niet soms…?

Zicht op de Trogbrücke...

Naast de schepenlift is er intussen ook een sluis gebouwd van 190 x 12,5 meter en een verval van 18 meter. Die is uitgevoerd volgens het principe van de spaarsluis, wat wil zeggen dat niet bij elke schutting naar beneden al het water wegspoelt, maar dat het voor drie kwart wordt opgevangen in spaarbassins. Als er later weer omhoog geschut moet worden, lopen eerst die spaarbassins leeg in de kolk. Alleen het laatste beetje komt uit het hoger gelegen kanaal zelf. In deze natte tijd is het niet zo’n probleem, maar in droge perioden moet je oppassen dat je de bovenste stukken van een kanaal niet droog komen te staan. Voor hooggelegen kanalen is het ook altijd een vraag waar het water voor de bovenste trajecten vandaan moet komen.

... over de Elbe heen

Voordat het MLK over de Elbe heen geleid werd – Trogbrücke noemen ze die bak, een trogbrug – moest je eerst helemaal afdalen naar het Elbeniveau en dan weer omhoog. Wie nu richting Hamburg of Magdeburg wil, dus noord of zuid, moet nog steeds de afdaling maken. Het verkeer in de richting van Berlijn kan gewoon rechtdoor varen.

We hebben wel gehoord over de honderden miljarden die sinds de Wende van west naar oost zijn gegaan; hier zagen we een voorbeeld van waar dat geld in is gaan zitten. En we kunnen intussen ook een paar aannemers noemen, westelijke vooral, die er niet over mogen klagen.

Mij gaf het ook een indrukwekkend beeld van staatsmacht. Het is toch ongelooflijk dat er een systeem bestaat dat zoveel middelen kan mobiliseren? Het is natuurlijk niet wezenlijk anders dan de mobilisatie van mensen en materieel voor oorlogvoering, maar dit is een stuk toegankelijker en plezieriger om naar te kijken.